Met dit doel wordt beoogd het volgende te bereiken:

• Steden en dorpen zijn de afgelopen tientallen jaren enorm gegroeid ten koste van de landelijke gebieden daarbuiten. De provincie wil daarom vooral bouwen binnen het bestaande bebouwde gebied. Op deze wijze gaan we zuiniger om met de schaarse ruimte.
• Een andere reden om dit te doen, is dat de steden steeds belangrijker zijn geworden als motor van de economie. De provincie wil de kwaliteit van het stedelijk gebied daarom verbeteren door het nóg aantrekkelijker te maken om daar te wonen en te werken. Dit kan door te bouwen nabij knooppunten van openbaar vervoer, zoals treinstations. Ook kunnen leegstaande gebouwen en verwaarloosde gebieden opnieuw gebruikt worden, (vaak) voor een nieuwe functie.
• Het is niet de bedoeling dat de steden aaneengroeien tot één grote metropool. De verschillen tussen en binnen de steden zijn juist een belangrijke kwaliteit. Bruisende binnensteden zijn even belangrijk als rustige woonwijken.
• Ook zijn er plekken nodig waar functies elkaar kunnen versterken, broedplaatsen voor vernieuwende bedrijven.
• De wijze en de schaal waarop dit gebeurt is per stad verschillend. De steden zijn onderling verbonden en vormen als het ware een netwerk. De provincie wil dit netwerk verbeteren.
• Voorwaarden voor nieuwe ontwikkelingen zijn dat ze duurzaam zijn en inspelen op klimaatverandering en nieuwe vormen van energie.

Bovenstaande aanpak is een radicale wijziging ten opzichte van de ‘traditionele’ verstedelijking
en dus een enorme opgave die veel inzet van de provincie en een goede samenwerking met onze partners vraagt.
In dit kader is de Implementatie Omgevingswet ook van belang. Doel is de provinciale organisatie samen met de bestuurlijke partners voor te bereiden op de invoering van deze wet per 2021.

Verstedelijking
Ook in 2019 blijft de vraag naar nieuwbouwwoningen in Zuid-Holland hoog. De in 2018 aangekondigde maatregelen zijn uitgewerkt en in praktijk gebracht om bij te dragen aan versnelling van nieuwbouw:

1. Het budget voor de Vliegende Brigade is in 2019 grotendeels uitgeput en in verschillende gemeenten zijn experts aan de slag gegaan om gemeenten te ondersteunen om haalbare woningbouwplannen op te stellen of uit te voeren;
2. In mei hebben GS vastgesteld dat alle woonregio’s tot maximaal 130% mogen programmeren. Deze manier van overprogrammeren sluit aan bij de behoefte van zowel gemeenten als marktpartijen. Op deze manier is er altijd voldoende planaanbod in de regio’s omdat in de praktijk niet alle plannen de eindstreep halen;
3. De eerste projecten hebben subsidie toegekend gekregen vanuit het amendement van € 3 mln. Omdat het langer duurt dan was voorzien voordat de provinciale bijdrage voor een project op basis van het onrendabele deel kon worden vastgesteld, is een deel van het geld overgeheveld naar 2020. Met verschillende gemeenten lopen er gesprekken over een mogelijke bijdrage.
4. Daarnaast zijn er twee intentieovereenkomsten afgesloten tussen Rijk, provincie en gemeenten. In juni is de Woondeal Zuidelijke Randstad ondertekend, gericht op versnelling van betaalbare woningbouw en excessen in de woningmarkt op de korte termijn tegengaan. In november is het Verstedelijkingsakkoord Zuidelijke Randstad ondertekend, gericht op versnelling van de integrale gebiedsontwikkeling (wonen, werken, mobiliteit) in binnenstedelijke locaties rond de spoorlijn Leiden-Dordrecht. Tijdens Prinsjesdag heeft het Kabinet aangekondigd dat de komende 4 jaar € 1 miljard beschikbaar is voor versnelling van de bouw van betaalbare woningen in de woondealregio’s.

In het kader van het Actieprogramma Slim Ruimtegebruik zijn in 2019 de volgende resultaten bereikt:

• We hebben afspraken gemaakt met stakeholders op concrete locaties om woningbouw en binnenstedelijke gebiedsontwikkeling te versnellen.
• We hebben samen met gemeenten en andere partijen op locatieniveau leegstand bestreden en transformatie van kantoren en detailhandel naar woningbouw mogelijk gemaakt.
• We hebben diverse woningbouwlocaties versneld (barrières weghalen, toevoegen kennis en expertise) door de inzet van de Vliegende Brigade.

Voorbereiding Omgevingswet

• In 2019 is in nauwe samenwerking met de regionale partners een interbestuurlijk leertraject ontwikkeld via een train-de-trainer aanpak. De middelen van het amendement Vliegende brigade Omgevingswet (€ 0,1 mln) zijn hiervoor ingezet. Rijk, gemeenten en omgevingsdiensten zetten ook menskracht en faciliteiten in.
• De Omgevingsvisie en Omgevingsverordening zijn op 20 februari 2019 door Provinciale Staten vastgesteld en per 1 april 2019 in werking getreden.

Voor dit doel zijn er geen effectindicatoren.

Verstedelijking

• Gesprekken gevoerd met gemeenten over inzet Vliegende Brigade en provinciale cofinanciering;
• Gesprekken gevoerd met woonregio’s over mogelijkheid om tot 130% te programmeren;
• Samenwerking en afstemming tussen Rijk, provincie, gemeenten in de Zuidelijke Randstad, marktpartijen en woningbouwcorporaties om afspraken te maken in de Woondeal Zuidelijke Randstad en Verstedelijkingsakkoord.

Samenwerking Slim Ruimtegebruik en Verstedelijking

In 2019 zijn de programma’s Slim Ruimtegebruik en Verstedelijking verder in elkaar opgegaan waardoor –mede gelet op de complexiteit- de problematiek meer integraal kon worden aangepakt. Voorbereidingen zijn getroffen om deze programma’s op te laten gaan in een nieuw uitvoeringsprogramma. Dit zal in 2020 verder vorm krijgen.

Slim Ruimtegebruik

Samen met gemeenten en private partijen is gewerkt aan transformatie en/of herontwikkeling van terreinen met leegstand van kantoren.

• Voor het gebied Goudse Poort in Gouda werken gemeente, bedrijven, vastgoedeigenaren en provincie aan de uitvoering van de in 2017 ondertekende intentieovereenkomst. Hiervoor zijn verschillende ‘gebiedsdeals’ in de maak. Daarbij is ook aandacht voor het naastgelegen gebied: de Spoorzone.
• De provincie ondersteunt de gemeente Capelle aan den IJssel bij het terugdringen van leegstand in de kantorenlocatie Rivium. De bedoeling is dat leegstaande kantoorpanden worden omgevormd tot woningen voor diverse doelgroepen. Dit heeft geleid tot de gemeentelijke Gebiedspaspoort Rivium, waarin de mogelijkheid wordt geschapen voor een goed bereikbaar woon-werk gebied met circa 5.000 woningen. Ook zal daarbij veel aandacht zijn voor de mobiliteit en de verblijfskwaliteit van het openbaar gebied.
  

Samen met gemeenten en private partijen is gewerkt aan vermindering van leegstand van winkels
(onder andere door de gemeentelijke leegstandsverordening).

• De provincie heeft de gemeente Schiedam geholpen bij de aanpak van winkelleegstand in het centrum van de stad. De leegstand in het centrum van Schiedam is in 2019 verder teruggelopen.
• Ook in Bodegraven-Centrum is samen met het Kadaster een traject doorlopen om de winkelleegstand in het centrum terug te dringen. Ook hier is de leegstand in 2019 verder teruggelopen.
• De provincie helpt –samen met het Kadaster- de gemeente Hoeksche Waard om winkelleegstand in het centrum van Oud Beijerland terug te dringen, onder andere door gesprekken te organiseren met eigenaren van leegstaande panden.
• Ook in Sliedrecht (Kerkbuurt en omgeving) is een vergelijkbaar traject gestart om de leegstand te verminderen. Dit zal in 2020 verder vorm krijgen.
• De lessen die we samen met de genoemde gemeenten leren, worden ook overgebracht op andere gemeenten. Dit heeft bijvoorbeeld in oktober geresulteerd in het rapport ‘Leegstandsaanpak: samenwerken met eigenaren’. Dit samen met het Kadaster opgestelde rapport, is via deze link te lezen: https://www.zuid-holland.nl/publish/pages/24326/brochureleegstandsamenwerkingoktober2019.pdf

Vliegende Brigade
Mede vanuit het programma Slim Ruimtegebruik is in 2019 de Vliegende Brigade actief geweest. De Vliegende Brigade helpt gemeenten en andere organisaties om woningbouw en binnenstedelijke ontwikkelingsprojecten te versnellen door snel en gericht menskracht te leveren voor concrete knelpunten. Deze menskracht bestaat voornamelijk uit extern ingehuurde expertise, waarbij maatwerk de sleutel is tot succes. Denk hierbij aan een ervaren gebiedsontwikkelaar, planeconoom of procesmanager met vastgoedkennis. In 2019 zijn er verschillende trajecten geweest waaronder die bij de Spoorzone Gouda, Binnenstad Zoetermeer en in Dordrecht. Ook voor de komende periode (2020-2021) blijft de vliegende brigade actief en kunnen verzoeken worden ingediend.

Voorbereiding Omgevingswet

Het Rijk gaat nog steeds uit van de inwerkingtreding van de Omgevingswet op 1 januari 2021 en zal via de voorhangprocedure het Koninklijk besluit voor inwerkingtreding bij de beide Kamers laten.
Landelijk is het wetstraject en de ontwikkeling van het landelijke digitale stelsel actief gevolgd. De landelijke voorziening voor het digitale stelsel was niet op tijd gereed, alleen een proefversie was in het laatste kwartaal beschikbaar. Een van de drie landelijke try-outs voor het digitaal stelsel is in Zuid-Holland uitgevoerd en heeft geresulteerd in een pilot Kusttafel. De voorbereidingen intern en extern lopen door via de drie sporen aanpak (landelijk, intern en regionaal). In 2019 hebben alle provincies besloten te investeren in gezamenlijke ontwikkeling van informatieproducten Externe veiligheid en Natuur.
In oktober is de basistraining ‘Omgevingswet in anderhalve dag’ gestart en er waren ruim 500 aanmeldingen. De opleiding en training is voor en door gemeenten, waterschappen, rijkswaterstaat, provincie en uitvoeringsorganisaties.
De digitale raadpleegomgeving voor de omgevingsvisie en omgevingsverordening is in een eerste proefomgeving live gegaan. Ook is de bouw van een nieuwe gebruiksvriendelijke omgeving gestart die in 2020 in gebruik zal worden genomen.
Kosten: In 2019 is € 1,2 mln aan kosten gemaakt. Hiervan wordt € 0,1 mln betaald uit het amendement ‘de Vliegende Brigade Omgevingswet, en de rest (€ 1,1 mln) komt ten laste van de programmareserve Omgevingswet.

Overzicht reserves

Bijdrage Verbonden partijen

Ook de ontwikkeling van enkele transformatiegebieden draagt bij aan een economisch veerkrachtige en duurzame topregio. Eén van die gebieden is de Zuidplaspolder. De gemeenschappelijke regeling ‘Grondbank RZG Zuidplas’ is eigenaar van aanzienlijke grondposities in dat gebied. Wij nemen deel aan de grondbank, om zo de gewenste ontwikkeling mee te kunnen sturen.

In 2017 is voor de gebiedsontwikkeling Zuidplaspolder met de betrokken gemeenten intensief overlegd om een nieuw ontwikkelperspectief te maken. De gemeente Zuidplas heeft het initiatief genomen om een aanbod te doen over hun bijdrage aan de verstedelijkingsopgave en hun visie op de Zuidplaspolder.